
ความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต “ผู้เมามึนด้วยความโกรธ ย่อมถึงความไร้ยศศักดิ์”
พุทธศาสนสุภาษิต “ผู้เมามึนด้วยความโกรธ ย่อมถึงความไร้ยศศักดิ์” มาจากพระบาลีบทว่า โกธสมฺมทสมฺมตฺโต อายสกฺยํ นิคจฺฉติ. (องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๘.) นั้นมีความหมายว่า คนที่ปล่อยให้ความโกรธครอบงำ จะเสื่อมเสียชื่อเสียง เกียรติยศ และศักดิ์ศรีของตนเอง
สามารถอธิบายขยายความได้ดังนี้:
- “ผู้เมามึนด้วยความโกรธ” หมายถึง คนที่ขาดสติ ถูกความโกรธควบคุมจนไม่สามารถควบคุมอารมณ์ ความคิด และการกระทำของตนเองได้ เปรียบเสมือนคนเมาที่ขาดสติสัมปชัญญะ
- “ย่อมถึงความไร้ยศศักดิ์” หมายถึง การสูญเสียสถานะ ตำแหน่ง ชื่อเสียง เกียรติยศ และความเคารพนับถือจากผู้อื่น
กลไกที่ทำให้ผู้โกรธไร้ยศศักดิ์ เกิดขึ้นได้หลายทาง เช่น:
- การกระทำที่ขาดความยั้งคิด: เมื่อโกรธ คนมักจะพูดหรือทำอะไรออกไปโดยไม่ไตร่ตรองให้ดี การกระทำเหล่านั้นอาจนำไปสู่การทะเลาะวิวาท การทำร้ายร่างกายผู้อื่น หรือการตัดสินใจที่ผิดพลาด ซึ่งล้วนแล้วแต่นำไปสู่ผลเสียต่อตัวเองทั้งสิ้น
- การสูญเสียความน่าเชื่อถือ: คนที่โกรธบ่อยๆ มักจะถูกมองว่าเป็นคนอารมณ์ร้าย ขาดวุฒิภาวะ และไม่น่าคบหา ทำให้คนอื่นไม่อยากเข้าใกล้ ไม่อยากร่วมงานด้วย และสูญเสียความเชื่อมั่นจากคนรอบข้าง
- การทำลายความสัมพันธ์: ความโกรธเป็นบ่อเกิดของความขัดแย้ง เมื่อโกรธ คนมักจะพูดจาทำร้ายจิตใจผู้อื่น ซึ่งอาจนำไปสู่การแตกหักของความสัมพันธ์กับคนในครอบครัว เพื่อนฝูง เพื่อนร่วมงาน หรือคนอื่นๆ ในสังคม
- การพลาดโอกาสดีๆ: เมื่อขาดสติเพราะความโกรธ คนอาจตัดสินใจผิดพลาด ซึ่งนำไปสู่การสูญเสียโอกาสดีๆ ในชีวิต ไม่ว่าจะเป็นโอกาสในหน้าที่การงาน การศึกษา หรือการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่น
ดังนั้น สุภาษิตบทนี้จึงเป็นคำสอนที่เตือนใจให้เรามีสติ ระงับความโกรธ และรู้จักควบคุมอารมณ์ของตนเองอยู่เสมอ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดผลเสียต่อตัวเองและผู้อื่น และเพื่อรักษาไว้ซึ่งชื่อเสียง เกียรติยศ และศักดิ์ศรีของตนเอง การฝึกฝนสติ การเจริญเมตตา และการฝึกฝนจิตใจให้สงบ เป็นหนทางที่จะช่วยให้เราเอาชนะความโกรธ และดำเนินชีวิตได้อย่างมีความสุข