ความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต
“สภาวธรรมทั้งปวง ไม่ควรถือมั่น”
พุทธศาสนสุภาษิต “สภาวธรรมทั้งปวง ไม่ควรถือมั่น” มาจากพระบาลีบทว่า สพฺเพ ธมฺมา นาลํ อภินิเวสาย (ม. ม. ๑๒/๔๖๔) มีความหมายลึกซึ้งว่า สิ่งทั้งปวงในโลกนี้ล้วนไม่เที่ยง เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป เป็นธรรมดา ไม่ควรยึดมั่นถือมั่น
อธิบาย
- สภาวธรรมทั้งปวง: หมายถึง สิ่งต่างๆ ทั้งหมดที่มีอยู่ในโลก ทั้งสิ่งที่เป็นรูปธรรม เช่น ร่างกาย วัตถุสิ่งของ และสิ่งที่เป็นนามธรรม เช่น ความคิด ความรู้สึก อารมณ์
- ไม่ควรถือมั่น: หมายถึง ไม่ควรยึดติด ไม่ควรผูกพัน ไม่ควรหลงใหลในสิ่งต่างๆ เพราะสิ่งทั้งปวงล้วนไม่จีรังยั่งยืน
หลักธรรมที่เกี่ยวข้อง
สุภาษิตนี้เกี่ยวข้องกับหลักธรรมสำคัญในพระพุทธศาสนา คือ ไตรลักษณ์ ซึ่งได้แก่
- อนิจจัง: ความไม่เที่ยง สิ่งทั้งปวงมีความเปลี่ยนแปลงอยู่เสมอ ไม่มีอะไรคงที่
- ทุกขัง: ความเป็นทุกข์ สิ่งทั้งปวงล้วนเป็นทุกข์ เพราะมีความไม่เที่ยง เป็นสิ่งที่ทนอยู่ในสภาพเดิมไม่ได้
- อนัตตา: ความไม่ใช่ตัวตน สิ่งทั้งปวงไม่มีตัวตนที่แท้จริง บังคับบัญชาไม่ได้
สรุป สุภาษิตนี้สอนให้เรามองโลกตามความเป็นจริง รู้เท่าทันความเปลี่ยนแปลง ไม่ยึดติดในสิ่งใดๆ เมื่อเรามีสติรู้เท่าทัน ย่อมไม่เกิดความทุกข์ เมื่อสิ่งนั้นๆ เปลี่ยนแปลงไป
ตัวอย่าง
- ร่างกายของคนเรา ไม่ว่าจะแข็งแรง สวยงาม เพียงใด สุดท้ายก็ต้องแก่ เจ็บ ตาย เป็นธรรมดา
- ทรัพย์สมบัติ เงินทอง แม้จะมีมากมาย ก็ไม่สามารถนำติดตัวไปได้เมื่อตาย
- ความสุข ความสำเร็จ ล้วนเป็นสิ่งชั่วคราว ไม่จีรังยั่งยืน
ข้อคิด
การไม่ยึดมั่นถือมั่น เป็นหนทางแห่งการหลุดพ้นจากความทุกข์ เมื่อเราเข้าใจสัจธรรมของชีวิต ยอมรับความเปลี่ยนแปลง และปล่อยวาง ย่อมพบกับความสงบสุขที่แท้จริง
