
ความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต
“บัณฑิตควรเจริญธรรมขาว”
พุทธศาสนสุภาษิต “บัณฑิตควรเจริญธรรมขาว” มาจากพระบาลีบทว่า สุกฺกํ ภาเวถ ปณฺฑิโต (สํ. มหา. ๑๙/๒๙. ขุ. ธ. ๒๕/๒๖) หมายความว่า คนดี คนฉลาด ควรหมั่นฝึกฝนอบรมตนเองในทางที่ดีงาม เพิ่มพูนคุณธรรม ความรู้ และความสามารถ เพื่อพัฒนาตนเองให้เป็นคนที่มีคุณภาพ
อธิบาย
- บัณฑิต: หมายถึง ผู้มีปัญญา รู้จักเหตุผล รู้ผิดชอบชั่วดี ประพฤติตนอยู่ในศีลธรรม
- ควรเจริญ: หมายถึง ควรฝึกฝน ควรอบรม ควรเพิ่มพูน
- ธรรมขาว: หมายถึง สิ่งที่ดีงาม สิ่งที่เป็นกุศล สิ่งที่ทำให้เกิดความสุข ความเจริญ เช่น ความเมตตา ความกรุณา ความซื่อสัตย์ ความขยันหมั่นเพียร
ธรรมขาว ที่บัณฑิตควรเจริญ เช่น
- ศีล: การรักษาศีล 5 ศีล 8 หรือศีลอื่นๆ เพื่อควบคุมกาย วาจา ให้เรียบร้อย
- สมาธิ: การฝึกจิตให้สงบ ตั้งมั่น เพื่อให้เกิดปัญญา และความสุข
- ปัญญา: การศึกษาหาความรู้ ฝึกฝนอบรมปัญญา เพื่อให้เกิดความเข้าใจ รู้เท่าทันโลก และชีวิต
- คุณธรรม: การพัฒนาคุณธรรม จริยธรรม เช่น ความเมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา ความกตัญญู ความซื่อสัตย์สุจริต
เหตุผลที่บัณฑิตควรเจริญธรรมขาว
- ทำให้เกิดความสุข: ธรรมขาว เป็นบ่อเกิดแห่งความสุข ความเจริญ ทั้งแก่ตนเอง และผู้อื่น
- ทำให้เป็นที่รัก: คนที่มีคุณธรรม ย่อมเป็นที่รัก และเป็นที่เคารพของคนทั่วไป
- ทำให้พ้นทุกข์: การเจริญธรรมขาว ช่วยให้เรามีสติปัญญา รู้เท่าทันกิเลส และหลุดพ้นจากความทุกข์
สรุป สุภาษิตนี้ สอนให้เราเป็นคนใฝ่ดี ใฝ่รู้ ใฝ่คุณธรรม หมั่นพัฒนาตนเอง ให้เป็นคนที่มีคุณภาพ เพื่อความสุข ความเจริญ ของตนเอง และสังคม