
ความหมายของพุทธศาสนาสุภาษิต
“สักการะ ย่อมฆ่าคนชั่วเสีย”
พุทธศาสนสุภาษิต “สักการะ ย่อมฆ่าคนชั่วเสีย” มาจากพระบาลีบทว่า สกฺกาโร กาปุริสํ หนฺติ ( วิ. จุล. ๗/๑๗๒. สํ. ส. ๑๕/๒๒๖. สํ. นิ. ๑๖/๒๘๔) มีความหมายโดยรวมว่า การได้รับการยกย่อง การได้รับเกียรติ หรือการได้รับผลประโยชน์ อาจเป็นอันตรายต่อคนที่ไม่ดี หรือคนที่มีจิตใจไม่เข้มแข็งพอ ทำให้เขาเหล่านั้นเสื่อมเสียหรือทำความชั่วร้ายมากยิ่งขึ้น
คำอธิบายโดยละเอียด:
- สักการะ: หมายถึง การเคารพ การบูชา การยกย่อง การให้เกียรติ รวมถึง ลาภ ยศ สรรเสริญ และสุข
- ฆ่า: ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงการฆ่าให้ตายทางร่างกาย แต่หมายถึงการทำลาย ทำให้เสื่อมเสีย ทำให้หลงผิด ทำให้ประมาท หรือนำไปสู่ความหายนะ
- คนชั่ว: หมายถึง คนที่มีจิตใจไม่ดี มีศีลธรรมไม่มั่นคง มักทำในสิ่งที่ไม่ถูกต้อง ไม่ดีงาม หรือเบียดเบียนผู้อื่น
เมื่อนำมารวมกัน “สักการะ ย่อมฆ่าคนชั่วเสีย” จึงมีความหมายว่า เมื่อคนไม่ดีได้รับสักการะหรือการยกย่อง ก็อาจนำไปสู่ผลเสียดังนี้
- หลงตัวเอง: เมื่อได้รับการยกย่องมากๆ อาจทำให้หลงตัวเอง คิดว่าตนเองดีเลิศ เหนือผู้อื่น จนประมาท ไม่ฟังใคร และทำในสิ่งที่ผิดพลาดได้ง่าย
- มัวเมาในลาภยศ: เมื่อได้ลาภ ยศ สรรเสริญ และสุข ก็อาจมัวเมา หลงระเริง ติดในความสุขสบาย จนลืมตัว และทำในสิ่งที่ไม่ถูกต้องเพื่อรักษาผลประโยชน์ของตน
- ใช้อำนาจในทางที่ผิด: เมื่อมีอำนาจจากการได้รับการยกย่อง ก็อาจใช้อำนาจนั้นในทางที่ผิด กดขี่ข่มเหงผู้อื่น หรือทำเพื่อผลประโยชน์ส่วนตน
- ขาดความยับยั้งชั่งใจ: เมื่อได้รับความสุขสบายมากๆ อาจทำให้ขาดความยับยั้งชั่งใจ ทำตามใจตนเอง ไม่คิดถึงผลเสียที่จะตามมา
ดังนั้น พุทธศาสนสุภาษิตนี้จึงสอนให้เรารู้ว่า การได้รับการยกย่องหรือผลประโยชน์ต่างๆ นั้น เป็นสิ่งที่ต้องระมัดระวัง หากจิตใจไม่เข้มแข็งพอ ก็อาจนำไปสู่ความเสื่อมเสียได้
ตัวอย่าง:
- นักการเมืองที่ได้รับความนิยม แต่กลับใช้อำนาจในทางที่ผิด คอร์รัปชั่น
- คนรวยที่ได้รับความเคารพ แต่กลับใช้เงินทองไปในทางที่ผิด เช่น การพนัน หรืออบายมุข
- ผู้มีชื่อเสียงที่ได้รับการยกย่อง แต่กลับประพฤติตนไม่เหมาะสม ทำให้เสื่อมเสียชื่อเสียง
ข้อคิด:
พุทธศาสนสุภาษิตนี้ไม่ได้หมายความว่า การได้รับสักการะเป็นสิ่งไม่ดี แต่สอนให้เรารู้จักใช้สติปัญญาในการพิจารณา และไม่ปล่อยให้สักการะมาครอบงำจิตใจ จนนำไปสู่ความหายนะ ควรใช้สิ่งเหล่านี้ไปในทางที่สร้างสรรค์และเป็นประโยชน์
นอกจากนี้ยังสอดคล้องกับหลักธรรมอื่นๆ ในพุทธศาสนา เช่น
- ความไม่ประมาท: การมีสติอยู่เสมอ ไม่หลงระเริงในสิ่งต่างๆ
- อินทรียสังวร: การสำรวมอินทรีย์ทั้ง 6 คือ ตา หู จมูก ลิ้น กาย และใจ ไม่ให้กิเลสครอบงำ
หวังว่าคำอธิบายนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต “สักการะ ย่อมฆ่าคนชั่วเสีย” ได้ดียิ่งขึ้น