
ความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต
“พึงเพิ่มพูลความสละ”
พุทธศาสนสุภาษิต “พึงเพิ่มพูลความสละ” มาจากพระบาลีบทว่า จาคมนุพฺรูเหยฺย (ม. อุป. ๑๔/๔๓๖) มีความหมายว่า เราควรฝึกฝนอบรมตนเองให้มีความเสียสละมากยิ่งขึ้น หมายถึง การให้โดยไม่หวังผลตอบแทน การพร้อมที่จะสละสิ่งของ เวลา แรงกาย แรงใจ หรือแม้กระทั่งชีวิต เพื่อประโยชน์สุขของผู้อื่น และเพื่อความเจริญงอกงามในทางธรรม
ขยายความได้ดังนี้
- การสละ ในที่นี้ หมายรวมถึง ทาน ศีล ภาวนา
- ทาน คือ การให้ การบริจาค เช่น การให้ทรัพย์สิ่งของ การให้ความรู้ การให้อภัย
- ศีล คือ การรักษาความประพฤติให้เรียบร้อย เช่น การไม่เบียดเบียนผู้อื่น การไม่ลักขโมย การไม่ประพฤติผิดในกาม
- ภาวนา คือ การฝึกฝนอบรมจิตใจ เช่น การเจริญสติ การเจริญสมาธิ การเจริญปัญญา
- การเพิ่มพูนความสละ หมายถึง การฝึกฝนตนเองให้มีความเสียสละมากยิ่งขึ้น โดยเริ่มจากการสละสิ่งเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่น การแบ่งปันขนมให้เพื่อน การช่วยเหลือพ่อแม่ทำงานบ้าน การบริจาคเงินให้กับผู้ยากไร้ และพัฒนาไปสู่การสละสิ่งที่ใหญ่ขึ้น เช่น การอุทิศตนเพื่อสังคม การบวชเพื่อศึกษาพระธรรม การเสียสละชีวิตเพื่อปกป้องประเทศชาติ
อีกนัยหนึ่ง คือการเสียสละบ่อย ๆ ไม่จำเป็นต้องเสียสละของมีค่ามากยิ่งขึ้น แต่ทำบ่อย เช่น คนทำบุญตักบาตรทุกวัน ไม่จำเป็นต้องใส่บาตรด้วยของมีค่ามากยิ่งขึ้น แต่ใส่บาตรทุกวัน ทำยบ่อย ๆ อย่างนี้ก็ชื่อว่า เพิ่มพูนความเสียสละ และน่าตรงกับพุทธศาสนสุภาษิตบทนี้มากกว่า
ประโยชน์ของการสละ
- ทำให้จิตใจผ่องใส เบิกบาน เป็นสุข
- ทำให้เกิดความเมตตา กรุณา ต่อผู้อื่น
- เป็นการลดละความเห็นแก่ตัว ความตระหนี่
- เป็นการสะสมบุญ กุศล ซึ่งจะส่งผลให้มีความสุขความเจริญในชีวิต
- เป็นแบบอย่างที่ดีแก่ผู้อื่น
ตัวอย่างการสละในระดับต่างๆ
- การสละในชีวิตประจำวัน เช่น การแบ่งปันอาหาร การช่วยเหลือเพื่อน การเสียสละเวลาเพื่อครอบครัว
- การสละเพื่อสังคม เช่น การเป็นอาสาสมัคร การบริจาคโลหิต การช่วยเหลือผู้ประสบภัย
- การสละเพื่อพระศาสนา เช่น การบวช การสร้างวัด การเผยแผ่พระธรรม
- การสละเพื่อประเทศชาติ เช่น การเสียสละชีวิตเพื่อปกป้องประเทศ การทำหน้าที่พลเมืองที่ดี
พุทธศาสนสุภาษิตบทนี้ สอนให้เราเห็นถึงคุณค่าของความเสียสละ และกระตุ้นให้เราฝึกฝนตนเองให้เป็นผู้มีน้ำใจ เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ พร้อมที่จะเสียสละเพื่อประโยชน์สุขของผู้อื่น ซึ่งจะนำมาซึ่งความสุข ความเจริญ ทั้งแก่ตนเองและสังคม