
ความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต
“ปราชญ์ผู้ให้ความสุข ย่อมได้รับความสุข”
พุทธศาสนสุภาษิต “ปราชญ์ผู้ให้ความสุข ย่อมได้รับความสุข” มาจากพระบาลีบทว่า สุขสฺส ทาตา เมธาวี สุขํ โส อธิคจฺฉติ (องฺ. ปญฺจก. ๒๒/๔๕) เป็นสุภาษิตที่ให้แง่คิดเกี่ยวกับการ “ให้” ในเชิงลึกซึ้ง โดยเน้นที่การให้ความสุข และผลลัพธ์ที่จะได้รับ ซึ่งสามารถแยกความหมายของคำต่างๆ ดังนี้
- ปราชญ์ หมายถึง ผู้มีปัญญา รู้จักคิด รู้จักทำ รู้จักพูด รู้จักเลือก รู้จักใช้ชีวิตอย่างถูกต้อง
- ผู้ให้ความสุข หมายถึง ผู้ที่มุ่งมั่นสร้างความสุขให้แก่ผู้อื่น ทั้งทางกาย ทางวาจา และทางใจ
- ย่อม หมายถึง เป็นผลแน่นอน เป็นความจริง
- ได้รับความสุข หมายถึง ได้รับผลลัพธ์เป็นความสุข ความอิ่มใจ ความสงบ
เมื่อนำความหมายมารวมกัน พุทธศาสนสุภาษิตนี้ จึงหมายความว่า “ผู้มีปัญญาที่มุ่งมั่นสร้างความสุขให้แก่ผู้อื่น ย่อมได้รับความสุขเป็นผลตอบแทนอย่างแน่นอน”
การให้ความสุขที่ปราชญ์พึงกระทำ
- การให้ความสุขทางกาย: เช่น การให้ทาน ช่วยเหลือแบ่งเบาภาระ ดูแลเมื่อเจ็บป่วย ไม่เบียดเบียนผู้อื่น
- การให้ความสุขทางวาจา: เช่น การพูดจาไพเราะ ให้กำลังใจ ปลอบโยน ชื่นชม ไม่พูดคำหยาบ ไม่นินทาว่าร้าย
- การให้ความสุขทางใจ: เช่น การให้อภัย การแสดงความเมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา การเป็นกัลยาณมิตร การเผยแผ่ธรรมะ
เหตุผลที่ปราชญ์ผู้ให้ความสุข ย่อมได้รับความสุข
- เป็นไปตามกฎแห่งกรรม: การทำดี ย่อมได้ผลดีตอบแทน เมื่อเราให้ความสุขแก่ผู้อื่น ความสุขนั้นย่อมย้อนกลับมาหาเรา
- จิตใจสงบสุข: การให้ ทำให้จิตใจผ่องใส เบิกบาน เป็นสุข เพราะได้ลดความเห็นแก่ตัว และได้ทำสิ่งที่ดีงาม
- ได้รับความรัก ความเคารพ: คนที่สร้างความสุขให้ผู้อื่น ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่เคารพ ของคนทั่วไป
- เป็นแบบอย่างที่ดี: การให้ความสุขแก่ผู้อื่น เป็นแบบอย่างที่ดีแก่สังคม ทำให้สังคมน่าอยู่
ตัวอย่าง
- ครูที่อบรมสั่งสอนศิษย์ด้วยความเมตตา มุ่งหวังให้ศิษย์มีความรู้ ประสบความสำเร็จในชีวิต ย่อมได้รับความรัก ความเคารพจากศิษย์ และมีความสุขที่ได้เห็นศิษย์เติบโตเป็นคนดี
- แพทย์ที่รักษาคนไข้ด้วยความตั้งใจ มุ่งหวังให้คนไข้หายจากโรค ย่อมได้รับความสุขใจที่ได้ช่วยเหลือผู้อื่น และได้รับความเคารพยกย่องจากสังคม
- คนที่ช่วยเหลือผู้ยากไร้ บริจาคทาน ย่อมได้รับความสุขใจจากการได้ทำบุญ และเป็นที่รักของผู้คน
พุทธศาสนสุภาษิตนี้ สอนให้เราเป็นผู้ให้ โดยเฉพาะการให้ความสุข ซึ่งเป็นการให้ที่ประเสริฐ นำมาซึ่งความสุขที่แท้จริง ทั้งแก่ตนเองและผู้อื่น