
ความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต “ความอดทน เป็นตปะของผู้พากเพียร”
พุทธศาสนสุภาษิต “ความอดทน เป็นตปะของผู้พากเพียร” มาจากภาษาบาลีที่ว่า “ขนฺติ ตโป ตปสฺสิโน” ปรากฏในสวดมนต์ฉบับหลวง (พิมพ์ครั้งที่ ๕) ซึ่งแปลแยกเป็นคำได้ดังนี้:
- ขนฺติ (ขันติ): ความอดทน
- ตโป (ตะโป): ตบะ, การบำเพ็ญเพียร, การเผากิเลส
- ตปสฺสิโน (ตะปัสสิโน): ของผู้พากเพียร, ของนักพรต, ของผู้บำเพ็ญตบะ
เมื่อรวมกันแล้ว ขนฺติ ตโป ตปสฺสิโน จึงแปลว่า “ความอดทนเป็นตบะของผู้พากเพียร”
ความหมายโดยสรุป:
พุทธศาสนสุภาษิตนี้ต้องการเน้นย้ำว่า “ความอดทน” เป็นคุณธรรมที่สำคัญยิ่งของผู้ที่กำลังพยายามฝึกฝนตนเอง มุ่งมั่นปฏิบัติธรรม หรือกำลังทำความเพียรเพื่อบรรลุเป้าหมายอันดีงาม เปรียบเสมือน “ตบะ” หรือการบำเพ็ญเพียรที่เผาผลาญกิเลสและความชั่วร้ายต่างๆ
อธิบายเพิ่มเติม:
- ผู้พากเพียร ในที่นี้ หมายถึง ผู้ที่กำลังฝึกฝนอบรมตนเอง มุ่งมั่นพัฒนาตนเอง ไม่ว่าจะเป็นในทางโลกหรือทางธรรม เช่น ผู้ที่กำลังศึกษาเล่าเรียน ผู้ที่กำลังฝึกฝนทักษะต่างๆ ผู้ที่กำลังปฏิบัติธรรมเพื่อความหลุดพ้น
- ตบะ (ตปะ) หมายถึง การบำเพ็ญเพียรอย่างแรงกล้าเพื่อเผาผลาญกิเลส ในทางพุทธศาสนา ตบะ หมายถึง การฝึกฝนตนเองอย่างเคร่งครัดเพื่อขัดเกลากิเลสให้เบาบางหรือหมดไป
- ความอดทน เป็นตบะอย่างหนึ่ง เพราะ:
- ต้องใช้ความพยายามอย่างมากในการอดทนต่อความยากลำบาก ความเจ็บปวด ความทุกข์ทรมานทั้งทางกายและทางใจ
- ต้องใช้ความเข้มแข็งในการระงับยับยั้งชั่งใจ ไม่ปล่อยให้กิเลสครอบงำ เช่น อดทนต่อความโกรธ อดทนต่อความโลภ อดทนต่อความหลง
- ต้องใช้ความมุ่งมั่นอย่างแรงกล้าในการฟันฝ่าอุปสรรคต่างๆ เพื่อบรรลุเป้าหมาย
ดังนั้น ผู้ที่กำลังพากเพียรทำสิ่งใดก็ตาม จำเป็นต้องมีความอดทนเป็นอย่างยิ่ง เพราะความอดทนจะเป็นพลังสำคัญที่ช่วยให้สามารถเผชิญกับอุปสรรคต่างๆ และก้าวไปสู่เป้าหมายที่ตั้งไว้ได้
ตัวอย่าง:
- นักเรียนที่พากเพียรเล่าเรียน ต้องอดทนต่อความเหนื่อยล้า อดทนต่อความยากของบทเรียน เพื่อให้ประสบความสำเร็จในการศึกษา
- นักกีฬาที่พากเพียรฝึกซ้อม ต้องอดทนต่อความเจ็บปวด อดทนต่อความเหน็ดเหนื่อย เพื่อให้ได้รับชัยชนะในการแข่งขัน
- ผู้ปฏิบัติธรรมที่พากเพียรเจริญสติภาวนา ต้องอดทนต่อความฟุ้งซ่าน อดทนต่อความง่วงเหงาหาวนอน เพื่อให้เข้าถึงความสงบ
สรุป:
“ความอดทน เป็นตปะของผู้พากเพียร” เป็นพุทธศาสนสุภาษิตที่ชี้ให้เห็นถึงความสำคัญของความอดทนว่าเป็นคุณธรรมที่จำเป็นอย่างยิ่งสำหรับผู้ที่กำลังฝึกฝนตนเองหรือมุ่งมั่นทำความเพียรเพื่อบรรลุเป้าหมายอันดีงาม ความอดทนเปรียบเสมือนตบะที่ช่วยเผาผลาญกิเลสและความชั่วร้ายต่างๆ นำพาไปสู่ความสำเร็จและความเจริญก้าวหน้า