
ความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต “ผู้ถูกความโกรธครอบงำ ย่อมละกุศลเสีย”
พุทธศาสนสุภาษิต “ผู้ถูกความโกรธครอบงำ ย่อมละกุศลเสีย” มาจากพระบาลีบทว่า โกธาภิภูโต กุสลํ ชหาติ. (นัย. ขุ. ชา. ทสก. ๒๗/๒๘๖.) หมายความว่า คนที่ปล่อยให้ความโกรธเข้าครอบงำจิตใจ จะทิ้งคุณงามความดี หรือละทิ้งการกระทำที่เป็นกุศลไป
อธิบายเพิ่มเติม:
- ผู้ถูกความโกรธครอบงำ: หมายถึง คนที่ตกอยู่ภายใต้อำนาจของความโกรธ ควบคุมอารมณ์ไม่ได้
- ย่อมละกุศลเสีย: หมายถึง จะทอดทิ้งการกระทำที่เป็นความดีงาม คุณธรรม หรือการกระทำที่เป็นประโยชน์ต่อตนเองและผู้อื่น
ความหมายเชิงลึก:
- ความโกรธเป็นกิเลส: ความโกรธเป็นอารมณ์ด้านลบ เป็นกิเลสที่ทำให้จิตใจเศร้าหมอง
- กิเลสบดบังปัญญา: เมื่อความโกรธเข้าครอบงำ จะทำให้ขาดสติ ขาดความยั้งคิด ส่งผลให้ไม่สามารถแยกแยะถูกผิด ไม่สามารถตัดสินใจได้อย่างถูกต้อง
- นำไปสู่การกระทำที่ไม่ดี: อารมณ์โกรธมักนำไปสู่การกระทำที่รุนแรง การพูดจาหยาบคาย การทำร้ายกัน ซึ่งล้วนเป็นอกุศลกรรม
- สูญเสียสิ่งดีๆ: การปล่อยให้ความโกรธครอบงำ ทำให้พลาดโอกาสในการทำความดี ละทิ้งคุณธรรม และอาจทำลายความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้อื่น
ตัวอย่าง:
- คนที่โกรธจนหน้ามืดตามัว อาจพลั้งมือทำร้ายผู้อื่น เป็นการละทิ้งกุศลคือการไม่เบียดเบียน
- คนที่โกรธจนควบคุมคำพูดไม่ได้ อาจพูดจาหยาบคาย ด่าทอผู้อื่น เป็นการละทิ้งกุศลคือการพูดจาไพเราะ
- คนที่โกรธจนไม่ยอมให้อภัยผู้อื่น เป็นการละทิ้งกุศลคือการมีเมตตากรุณา

ข้อคิด:
พุทธศาสนสุภาษิตนี้สอนให้เรา:
- มีสติรู้เท่าทันอารมณ์โกรธ: ฝึกฝนสติเพื่อรู้เท่าทันอารมณ์ของตนเอง ไม่ปล่อยให้ความโกรธเข้าครอบงำ
- ควบคุมอารมณ์: เมื่อโกรธต้องรู้จักระงับความโกรธ ไม่ให้แสดงออกด้วยการกระทำหรือคำพูดที่ไม่เหมาะสม
- ฝึกฝนจิตใจให้เข้มแข็ง: ฝึกสมาธิ เจริญเมตตา เพื่อให้จิตใจสงบ มั่นคง ไม่หวั่นไหวไปตามอารมณ์โกรธได้ง่าย
- ยึดมั่นในคุณงามความดี: ยึดมั่นในหลักธรรมคำสอน เพื่อเป็นแนวทางในการดำเนินชีวิต
สรุป:
“ผู้ถูกความโกรธครอบงำ ย่อมละกุศลเสีย” เป็นคำสอนที่เตือนใจให้เราตระหนักถึงโทษของความโกรธ และให้ความสำคัญกับการฝึกฝนควบคุมอารมณ์ เพื่อรักษาคุณงามความดีและดำเนินชีวิตไปในทางที่ถูกต้อง