
ความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต “คนมักโกรธ ย่อมอยู่เป็นทุกข์”
พุทธศาสนสุภาษิต “คนมักโกรธ ย่อมอยู่เป็นทุกข์” มาจากพระบาลีบทว่า ทุกฺขํ สยติ โกธโน. (นัย. องฺ. สตฺตก. ๒๓/๙๘.) หมายความว่า คนที่มักโกรธหรือปล่อยให้ความโกรธครอบงำอยู่เป็นประจำ จะมีแต่ความทุกข์ ไม่มีความสุขในชีวิต
อธิบายขยายความ:
- คนมักโกรธ: หมายถึง คนที่มักมีอารมณ์โกรธเกิดขึ้นบ่อยๆ ควบคุมความโกรธได้ยาก มักแสดงออกด้วยคำพูดหรือการกระทำที่รุนแรง
- ย่อมอยู่เป็นทุกข์: หมายถึง จะมีชีวิตที่เต็มไปด้วยความทุกข์กายทุกข์ใจ ไม่มีความสงบสุข
ความหมายเชิงลึกและเหตุผล:
สุภาษิตนี้ชี้ให้เห็นถึงโทษของความโกรธที่มีต่อตัวผู้โกรธเอง โดยสามารถอธิบายได้ดังนี้:
- ความโกรธเผาผลาญจิตใจ: ความโกรธเป็นเหมือนไฟที่เผาผลาญจิตใจ ทำให้เร่าร้อน กระวนกระวาย ไม่มีความสงบ เมื่อโกรธบ่อยๆ จิตใจก็มีแต่ความทุกข์
- ความโกรธทำลายสุขภาพ: ความโกรธส่งผลเสียต่อสุขภาพ ทำให้เครียด นอนไม่หลับ ปวดหัว และอาจนำไปสู่โรคภัยไข้เจ็บต่างๆ
- ความโกรธทำลายความสัมพันธ์: ความโกรธมักนำไปสู่การทะเลาะวิวาท การทำร้ายกัน ทำให้ความสัมพันธ์กับคนรอบข้างแย่ลง อาจสูญเสียเพื่อน คนรัก หรือคนในครอบครัว
- ความโกรธนำไปสู่การตัดสินใจที่ผิดพลาด: เมื่อโกรธ คนเรามักขาดสติ ตัดสินใจอะไรไปโดยไม่ยั้งคิด ซึ่งอาจนำไปสู่ผลเสียร้ายแรงในภายหลัง
- ความโกรธเป็นบ่อเกิดแห่งอกุศล: ความโกรธเป็นกิเลส เป็นอกุศลธรรม เมื่อปล่อยให้ความโกรธครอบงำ ก็เท่ากับเปิดทางให้กิเลสอื่นๆ เข้ามา ทำให้จิตใจเศร้าหมอง ห่างไกลจากความสุข

ข้อคิดและแนวทางปฏิบัติ:
- ฝึกสติรู้เท่าทันอารมณ์: หมั่นฝึกฝนสติ เพื่อรู้เท่าทันอารมณ์โกรธที่เกิดขึ้น จะได้ไม่ปล่อยให้ความโกรธครอบงำ
- ฝึกควบคุมอารมณ์: เมื่อรู้ว่าโกรธ ให้พยายามระงับความโกรธ ไม่แสดงออกด้วยคำพูดหรือการกระทำที่รุนแรง อาจใช้วิธีหายใจเข้าลึกๆ นับ 1-10 หรือเดินหนีจากสถานการณ์นั้น
- ฝึกเจริญเมตตา: การฝึกแผ่เมตตา ให้อภัย จะช่วยลดความโกรธและทำให้จิตใจสงบ
- มองโลกในแง่ดี: พยายามมองหาแง่ดีในทุกสถานการณ์ จะช่วยให้ไม่โกรธง่าย
- แก้ปัญหาที่ต้นเหตุ: หากมีสาเหตุที่ทำให้โกรธบ่อยๆ ก็ควรหาทางแก้ไขที่ต้นเหตุนั้น
สรุป:
“คนมักโกรธ ย่อมอยู่เป็นทุกข์” เป็นสุภาษิตที่เตือนใจให้เห็นถึงโทษของความโกรธ ซึ่งไม่เพียงแต่ทำร้ายตัวเอง แต่ยังทำร้ายผู้อื่นและทำลายความสัมพันธ์อีกด้วย ดังนั้น เราจึงควรฝึกฝนที่จะควบคุมอารมณ์ เจริญเมตตา และมองโลกในแง่ดี เพื่อจะได้มีชีวิตที่สงบสุข