
“ผู้มีตนฝึกดีแล้ว ย่อมได้ที่พึ่งซึ่งได้ยาก” มาจากบาลีบทว่า อตฺตนา หิ สุทนฺเตน นาถํ ลภติ ทุลฺลภํ (ขุ. ธ. ๒๕/๓๖.)เป็นคำกล่าวที่มีความหมายลึกซึ้ง มาจากพุทธศาสนสุภาษิต ใจความสำคัญคือ
การฝึกฝนตนเองอย่างดี เป็นสิ่งที่ทำได้ยาก แต่เป็นที่พึ่งที่แท้จริงและยั่งยืน
การอธิบายความหมาย
- ตน: หมายถึง ตัวเราเอง ทั้งร่างกาย จิตใจ และสติปัญญา
- ฝึกดีแล้ว: หมายถึง การฝึกฝนอบรมตนเองในทางที่ดีงาม ทั้งทางกาย วาจา ใจ ให้มีความรู้คู่คุณธรรม มีสติปัญญา รู้จักควบคุมตนเอง ไม่ประมาท
- ที่พึ่งซึ่งได้ยาก: หมายถึง ที่พึ่งที่แท้จริงหาได้ยากในโลก ซึ่งก็คือตัวเราเองที่ฝึกดีแล้วนั่นเอง
เปรียบเทียบให้เห็นภาพ ลองนึกถึงต้นไม้ใหญ่ที่แข็งแรง รากแก้วหยั่งลึก สามารถยืนหยัดต้านทานพายุ และให้ร่มเงาแก่สรรพสัตว์ได้ ต้นไม้นั้นก็เปรียบเหมือนคนที่ฝึกตนดีแล้ว เป็นที่พึ่งแก่ตนเอง และผู้อื่นได้
ความหมายโดยรวม:
ข้อความนี้สอนว่า ผู้ที่มุ่งมั่นฝึกฝนตนเองให้ดี มีความประพฤติที่ชอบ และปฏิบัติธรรมอย่างจริงจัง จะสามารถเข้าถึงความสุขสงบที่แท้จริงและเป็นที่พึ่งที่มั่นคงในชีวิตได้ ซึ่งที่พึ่งนี้ไม่ใช่สิ่งภายนอก แต่เป็นคุณธรรมและปัญญาที่เกิดจากการฝึกฝนตนเอง
ประโยชน์ของการนำคำสอนไปใช้:
- สร้างแรงบันดาลใจให้เราเริ่มต้นพัฒนาตนเอง
- เตือนให้เรารู้จักพึ่งพาตนเองแทนการคาดหวังสิ่งภายนอก
- ชี้ให้เห็นความสำคัญของการฝึกตนเพื่อบรรลุสิ่งที่มีคุณค่าในชีวิต
ประโยชน์ของการฝึกตน
- พึ่งตนเองได้: ไม่ต้องพึ่งพาหรือหวังพึ่งผู้อื่น
- เป็นที่พึ่งแก่ผู้อื่นได้: ช่วยเหลือและเป็นกำลังให้แก่ผู้อื่น
- มีชีวิตที่มั่นคง: ไม่หวั่นไหวต่อปัญหาและอุปสรรค
- พบความสุขที่แท้จริง: มีความสงบและความสุขภายใน