
ศีลข้อที่ 1 คือ ปาณาติปาตา เวรมณี แปลว่า เว้นจากการฆ่าสัตว์
ความหมาย: งดเว้นจากการทำลายชีวิต ไม่ฆ่าสัตว์ ไม่เบียดเบียนสัตว์ รวมถึงมนุษย์ ส่งเสริมให้มีความเมตตา กรุณา ต่อสรรพสัตว์
คำสมาทานศีลข้อที่ 1
ปาณาติปาตา เวระมะณี สิกขาปะทัง สะมาทิยามิ
ข้าพเจ้าขอสมาทานสิกขาบท คือ เว้นจากการฆ่าสัตว์ด้วยตนเอง และใช้ผู้อื่นฆ่า
ลักษณะที่ทำให้ศีลข้อที่ 1 ขาด
1. ปาโณ สัตว์มีชีวิต
2. ปาณะสัญญิตา รู้ว่าสัตว์มีชีวิต
3. วะธะกะจิตตัง มีจิตคิดฆ่า
4. อุปักกะโม มีความพยายาม
5. เตนะ มะระณัง สัตว์ตายด้วยความพยายามนั้น
ถ้าทำครบองค์ประกอบ 5 อย่างนี้ ถือว่าล่วงละเมิดศีลข้อที่ 1 ถ้าไม่ครบไม่ผิดศีล แต่ไม่ได้หมายความว่า ไม่ผิดกฎหมาย ไม่เป็นความชั่ว หรือไม่เป็นอกุศลกรรม
ตัวอย่างการละเมิดศีลข้อที่ 1
การฆ่าโดยตรง: เช่น ฆ่าคน ฆ่าสัตว์ ตีแมลงวัน ฆ่ามด
การจ้างวานให้ผู้อื่นฆ่า: เช่น จ้างคนฆ่าสัตว์ จ้างคนไปทำแท้ง จนมีการตายเกิดขึ้นด้วยการจ้างนั้น
การยุยงส่งเสริมให้ผู้อื่นฆ่า: เช่น เชียร์ให้เขาทำร้ายกันจนถึงความตาย ยุให้คนทะเลาะกันจนเขาทำร้ายกันถึงความตาย (ต้องมีเจตนาเพื่อให้ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งตาย)
การฆ่าโดยอ้อม: เช่น ขับรถเร็วเกินจนเกิดอุบัติเหตุทำให้ผู้อื่นเสียชีวิต (ต้องมีเจตนาชนด้วย) วางยาเบื่อหนู
การรักษาศีลข้อ 1: (คุณธรรมที่ส่งเสริมศีลข้อที่ 1)
- ไม่ฆ่าสัตว์ ไม่ทำร้ายสัตว์
- มีเมตตาต่อสัตว์
- ช่วยเหลือสัตว์ที่ได้รับบาดเจ็บ
- ปล่อยสัตว์
- อนุรักษ์สัตว์
สรุป คือ ต้องมีเมตตาเป็นพื้นฐาน
ผลของการรักษาศีลข้อ 1:
- ทำให้เป็นคนมีจิตใจอ่อนโยน มีเมตตา
- ทำให้มีอายุยืนยาว
- ทำให้ปราศจากเวรภัย
การรักษาศีลข้อ 1 เป็นการฝึกฝนจิตใจให้มีความเมตตากรุณา ไม่เบียดเบียนผู้อื่น ซึ่งเป็นคุณธรรมพื้นฐานที่สำคัญของการอยู่ร่วมกันในสังคม