
“กรรมเป็นเครื่องชี้เจตนา” ถ้าภาษาทางกฎหมาย บางท่านอาจจะนึกถึงคำกล่าวที่ยืมมาจากภาษิตละตินว่า “actus non facit reum nisi mens sit rea” ซึ่งแปลว่า “การกระทำไม่ทำให้เป็นความผิด เว้นแต่จิตใจจะคิดร้าย”
แต่ในทางพระพุทธศาสนา มีหลักคำสอนที่ชัดเจนกว่านั้น คือพุทธดำรัสที่ว่า “เจตนาหํ ภิกฺขเว กมฺมํ วทามิ” แปลว่า “ภิกษุทั้งหลาย เรากล่าวว่า เจตนานั่นแหละเป็นกรรม”
ดังนั้น “กรรมเป็นเครื่องชี้เจตนา” หมายความว่า การกระทำใด ๆ จะเป็นกรรมดีหรือกรรมชั่ว ขึ้นอยู่กับเจตนา หรือความตั้งใจของผู้กระทำเป็นสำคัญ
กรรม
- ความหมาย: กรรม หมายถึง การกระทำ ทั้งทางกาย วาจา และใจ
- ประเภทของกรรม:
- ผลของกรรม: กรรมที่ประกอบด้วยเจตนา จะส่งผลให้เกิดวิบากกรรม คือ ผลของการกระทำนั้นๆ ซึ่งอาจเป็นความสุขหรือความทุกข์ก็ได้
- หลักกรรม:
- กรรมดี: กรรมที่เกิดจากเจตนาดี นำความสุขความเจริญมาให้
- กรรมชั่ว: กรรมที่เกิดจากเจตนาร้าย นำความทุกข์เดือดร้อนมาให้
- กรรมเป็นของเฉพาะตน: ใครทำกรรมใดไว้ ผู้นั้นย่อมได้รับผลของกรรมนั้น
เจตนา
- ความหมาย: เจตนา หมายถึง ความตั้งใจ ความจงใจ ความมุ่งหมาย ที่จะกระทำการใดๆ
- ความสำคัญ: เจตนาเป็นตัวกำหนดว่าการกระทำนั้นจะเป็นกรรมดีหรือกรรมชั่ว
- พระพุทธพจน์: “เจตนาหํ ภิกฺขเว กมฺมํ วทามิ” แปลว่า “ภิกษุทั้งหลาย เรากล่าวว่า เจตนานั่นแหละเป็นกรรม”
ความสัมพันธ์ระหว่าง กรรม และ เจตนา
- กรรม และ เจตนา เป็นสิ่งที่เกี่ยวข้องกันอย่างแยกไม่ออก
- เจตนา เป็นตัวกำหนดคุณภาพของกรรม
- กรรมที่ประกอบด้วยเจตนาดี ย่อมส่งผลดี
- กรรมที่ประกอบด้วยเจตนาร้าย ย่อมส่งผลร้าย
ตัวอย่าง:
- การฆ่าสัตว์
- หากฆ่าสัตว์ด้วยเจตนา เช่น ฆ่าเพื่อความสนุก ฆ่าเพื่อเอาเนื้อมาขาย เป็นกรรมชั่ว
- หากฆ่าสัตว์โดยไม่เจตนา เช่น ขับรถชนสัตว์โดยไม่ได้ตั้งใจ เป็นกรรมที่ไม่ส่งผลมากนัก หรืออาจไม่เป็นกรรมเลย เพราะไม่มีเจตนาร้าย
- การให้ทาน
- หากให้ทานด้วยเจตนาบริสุทธิ์ เช่น ให้ทานเพราะอยากช่วยเหลือ อยากแบ่งปัน เป็นกรรมดี
- หากให้ทานด้วยเจตนาอื่น เช่น ให้ทานเพื่อหวังผลตอบแทน ให้ทานเพื่ออวดรวย อาจไม่เป็นกรรมดี หรือเป็นกรรมดีที่มีอานิสงส์น้อย
สรุป
- เจตนา หรือความตั้งใจ เป็นตัวกำหนดว่าการกระทำนั้นจะเป็นกรรมดีหรือกรรมชั่ว
- การกระทำที่เกิดจากเจตนาดี ย่อมส่งผลดี นำความสุขความเจริญมาให้
- การกระทำที่เกิดจากเจตนาร้าย ย่อมส่งผลร้าย นำความทุกข์เดือดร้อนมาให้
ดังนั้น เราควรฝึกฝนตนเองให้มีเจตนาที่ดีงาม คิดดี พูดดี ทำดี อยู่เสมอ เพื่อที่จะได้เป็นผู้มีกรรมดี และได้รับผลแห่งความดีนั้นในที่สุด