
แม้ว่าการสวดมนต์ไม่ใช่การปฎิบัติธรรมในชีวิตประจำวันโดยตรง แต่ชาวพุทธก็นิยมสวดมนต์ ด้วยเหตุว่าเป็นเครื่องสงเสริมคุณธรรมอื่น ๆ ที่ต้องใช้ในชีวิตประจำวัน มีศีล สมาธิ สติ ปัญญา เป็นต้น
ชาวพุทธสวดมนต์ด้วยเหตุผลหลายประการ ซึ่งล้วนมีรากฐานมาจากความเชื่อและหลักคำสอนในพระพุทธศาสนา
1. เพื่อระลึกถึงพระรัตนตรัย
- เป็นการระลึกถึงคุณแห่งพระรัตนตรัย พระคุณทั้งหลายโดยมากเป็นนามธรรม เราอาจจะสื่อความหมายหรือเข้าถึงได้ยาก ชาวพุทธจึงนิยมระลึกพระคุณแห่งพระรัตนตรัยผ่านบทสวดมนต์ทั้งหลาย
- การสวดมนต์เป็นการแสดงความเคารพ ศรัทธา ต่อพระพุทธเจ้า พระธรรม พระสงฆ์ ซึ่งเป็นสิ่งที่ชาวพุทธยึดเหนี่ยวเป็นที่พึ่งทางใจ
- บทสวดมนต์ต่าง ๆ ล้วนกล่าวถึงคุณงามความดีของพระรัตนตรัย ช่วยให้ผู้สวดระลึกถึงและซาบซึ้งในพระคุณ
2. เพื่อศึกษาและทำความเข้าใจหลักธรรม
- บทสวดมนต์หลายบท เช่น ธรรมจักรกัปปวัตตนสูตร เป็นการสรุปหลักธรรมคำสอนสำคัญของพระพุทธศาสนา
- การสวดมนต์จึงเป็นโอกาสในการเรียนรู้ ทำความเข้าใจหลักธรรม และนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน
3. เพื่อฝึกสมาธิ
- การสวดมนต์ช่วยให้จิตใจสงบ มีสมาธิ จดจ่ออยู่กับบทสวด
- ช่วยลดความฟุ้งซ่าน ทำให้จิตใจผ่อนคลาย เป็นการฝึกจิตให้เข้มแข็ง
4. เพื่อขอพรและอธิษฐาน
- ชาวพุทธเชื่อว่าการสวดมนต์เป็นการขอพร อธิษฐานจิตถึงพระรัตนตรัย ให้ช่วยปกป้องคุ้มครอง หรือประสบความสำเร็จในสิ่งที่ปรารถนา
- เช่น การสวดบทแผ่เมตตา การสวดขอพรพระ
- แต่อย่างไรก็ตาม พึงเข้าใจว่า พระพุทธศาสนา ไม่ใช่ศาสนาแห่งการอ้อนวอนขอพร พระรัตนตรัยก็ไม่ได้มีหน้าที่ในการประทานพร แท้จริงแล้ว คุณความดีที่เราทำผ่านการสวดมนต์ต่างหากที่จะเป็นแรงผลักดันให้ผลของเราสำเร็จ โดยเฉพาะการปฏิบัติตามหลักธรรมนั้น ๆ
5. เพื่อความเป็นสิริมงคล
- ชาวพุทธเชื่อว่าการสวดมนต์เป็นมงคลแก่ชีวิต นำมาซึ่งความสุข ความเจริญ
- การสวดมนต์ก่อนนอน หรือสวดมนต์เป็นประจำ ช่วยให้จิตใจสงบ หลับสบาย และมีสติในการดำเนินชีวิต
- เรื่องมงคล ก็เป็นอีกเรื่องที่ต้องอธิบาย การสวดมนต์คือการไม่เบียดเบียนใครทางกาย วาจากล่าวแต่สิ่งที่ดีเป็นมงคล จิตใจระลึกถึงสิ่งที่ดีเป็นมงคล คือระลึกถึงพระพุทธเจ้า พระธรรม พระสงฆ์ เมื่อกาย วาจา ใจ ความเป็นมงคลย่อมบังเกิดขึ้นได้
6. เพื่อสืบทอดวัฒนธรรมและประเพณี
- การสวดมนต์เป็นประเพณีปฏิบัติของชาวพุทธที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน
- การสวดมนต์ร่วมกันในครอบครัว หรือในงานบุญต่าง ๆ ช่วยสร้างความสัมพันธ์ที่ดีในชุมชน และรักษาประเพณีอันดีงาม
โดยสรุปแล้ว การสวดมนต์เป็นกิจกรรมที่สำคัญของชาวพุทธ เป็นการแสดงออกถึงความศรัทธาในพระรัตนตรัย เป็นการฝึกฝนตนเอง และเป็นการสร้างความเป็นสิริมงคลแก่ชีวิต