
ความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต
“การฟังธรรมของสัตบุรุษ เป็นการยาก”
พุทธศาสนสุภาษิต “การฟังธรรมของสัตบุรุษ เป็นการยาก” มาจากพระบาลีบทว่า กิจฺฉํ สทฺธมฺมสฺสวนํ. (ขุ. ธ. ๒๕/๓๙) และมีความหมายลึกซึ้ง สะท้อนถึงความจริงหลายประการดังนี้
ความหมายโดยตรง:
- สัตบุรุษ: หมายถึง คนดี มีคุณธรรม ผู้ประพฤติชอบ
- การฟังธรรม: หมายถึง การรับฟังคำสอนของพระพุทธเจ้า หรือหลักธรรมคำสอนที่ถูกต้อง
- ยาก: หมายถึง หาได้ยาก เป็นไปได้ยาก ไม่ใช่เรื่องง่าย
ดังนั้น ความหมายโดยตรงจึงหมายถึง การที่คนดีมีคุณธรรมจะได้มีโอกาสฟังธรรมที่ถูกต้องนั้นเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นได้ยาก
ความหมายโดยนัยและสิ่งที่สะท้อนให้เห็น:
- ความหายากของสัตบุรุษ: ในโลกนี้ คนดีมีคุณธรรมอย่างแท้จริงนั้นมีน้อย เปรียบเหมือนเพชรที่หายาก คนส่วนใหญ่มักจะหมกมุ่นอยู่กับกิเลสตัณหา ลาภ ยศ สรรเสริญ มากกว่าจะสนใจใฝ่หาคุณธรรม
- ความหายากของโอกาสที่จะได้ฟังธรรม: ถึงแม้จะมีสัตบุรุษอยู่บ้าง แต่โอกาสที่พวกเขาจะได้ฟังธรรมที่ถูกต้องก็ไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะหลายปัจจัย เช่น
- ธรรมะที่แท้จริงอาจถูกบิดเบือน: คำสอนอาจถูกตีความผิดเพี้ยนไปจากความหมายดั้งเดิม
- ผู้แสดงธรรมอาจไม่มีคุณสมบัติเพียงพอ: ผู้ที่แสดงธรรมอาจขาดความรู้ ความเข้าใจ หรือมีเจตนาแอบแฝง
- สภาพแวดล้อมไม่เอื้ออำนวย: ภาวะสังคม วัฒนธรรม หรือแม้แต่สถานการณ์ส่วนตัว อาจไม่เอื้อให้สัตบุรุษได้มีโอกาสฟังธรรม
- ความสำคัญของการแสวงหาและรักษาโอกาส: สุภาษิตนี้จึงเป็นเสมือนคำเตือนให้เห็นคุณค่าของโอกาสอันหายากนี้ เมื่อใดที่มีโอกาสได้ฟังธรรมจากสัตบุรุษ ควรตั้งใจฟัง พินิจพิจารณา และนำไปปฏิบัติ
- ความเพียรพยายามในการเป็นสัตบุรุษ: การเป็นคนดีมีคุณธรรมไม่ใช่เรื่องง่าย ต้องอาศัยความเพียร ความอดทน และการฝึกฝนตนเองอย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้สามารถเข้าถึงธรรมะที่แท้จริงได้
- การเลือกคบหาสัตบุรุษ: การเลือกคบหากัลยาณมิตร หรือผู้รู้ที่เป็นสัตบุรุษ จะช่วยเพิ่มโอกาสในการได้ฟังธรรม และนำพาชีวิตไปในทางที่ดีงาม
สรุป:
พุทธศาสนสุภาษิต “การฟังธรรมของสัตบุรุษ เป็นการยาก” เป็นคำสอนที่เตือนใจให้เราเห็นถึงความหายากของโอกาสในการได้ฟังธรรมที่ถูกต้องจากบุคคลผู้มีคุณธรรม สะท้อนถึงความจำเป็นในการแสวงหาโอกาส หมั่นฝึกฝนตนเองให้เป็นคนดี และเลือกคบหากัลยาณมิตร เพื่อนำพาชีวิตไปสู่หนทางแห่งความเจริญและหลุดพ้น