
ความหมายของพุทธศาสสุภาษิต
“ความเป็นอยู่ของสัตว์ เป็นการยาก”
พุทธศาสนสุภาษิต “ความเป็นอยู่ของสัตว์ เป็นการยาก” มาจากพระบาลีบทว่า กิจฺฉํ มจฺจาน ชีวิตํ. (ขุ. ธ. ๒๕/๓๙.) เป็นคำสอนที่เน้นย้ำถึงความยากลำบากและความไม่แน่นอนของการดำรงอยู่ของสรรพสัตว์ในสังสารวัฏ ไม่ได้หมายความว่าการมีชีวิตอยู่เป็นไปไม่ได้ แต่เป็นการเตือนสติให้เห็นถึงความทุกข์และความเปราะบางของชีวิต
ความหมายโดยละเอียด:
- ความเป็นอยู่ของสัตว์: หมายถึง การดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตทุกชนิด ไม่จำกัดเฉพาะมนุษย์ แต่รวมถึงสัตว์เดรัจฉาน เปรต อสุรกาย เทวดา และอื่นๆ ในภพภูมิต่างๆ
- เป็นการยาก: หมายถึง มีอุปสรรค ความทุกข์ ความไม่แน่นอน และความยากลำบากต่างๆ มากมาย
เหตุผลที่ “ความเป็นอยู่ของสัตว์ เป็นการยาก”
ในพระพุทธศาสนา อธิบายว่าการเวียนว่ายตายเกิดในสังสารวัฏนั้นเต็มไปด้วยความทุกข์และความไม่แน่นอน ชีวิตของสัตว์ทั้งหลายต้องเผชิญกับความยากลำบากต่างๆ ดังนี้
- ความทุกข์ทางกาย: สัตว์ต้องเผชิญกับความเจ็บป่วย ความแก่ ความตาย ความหิว ความกระหาย ความร้อน ความหนาว และภัยอันตรายต่างๆ
- ความทุกข์ทางใจ: สัตว์ต้องเผชิญกับความโกรธ ความโลภ ความหลง ความกลัว ความเศร้าโศก ความพลัดพรากจากสิ่งที่รัก และการประสบกับสิ่งที่ไม่ชอบ
- ความไม่แน่นอน: ชีวิตของสัตว์ไม่แน่นอน อาจประสบกับอุบัติเหตุ ภัยพิบัติ หรือเหตุการณ์ไม่คาดฝันที่ทำให้เสียชีวิตได้ทุกเมื่อ
- การถูกเบียดเบียน: สัตว์บางชนิดต้องถูกล่า ถูกฆ่า หรือถูกใช้งานอย่างหนัก
- การขาดอิสรภาพ: สัตว์บางชนิดถูกกักขัง หรือถูกควบคุม ทำให้ขาดอิสระในการใช้ชีวิต
เมื่อพิจารณาถึงความทุกข์และความยากลำบากเหล่านี้ จะเห็นได้ว่าการดำรงอยู่ของสัตว์ในสังสารวัฏนั้นเป็นการยากลำบากอย่างแท้จริง
ความสำคัญของพุทธศาสนสุภาษิตนี้:
พุทธศาสนสุภาษิตนี้สอนให้เราเห็นถึง
- ความไม่เที่ยงของชีวิต: ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกนี้ไม่เที่ยงแท้ ชีวิตของสัตว์ก็เช่นกัน มีเกิด มีแก่ มีเจ็บ และมีตาย
- ความทุกข์ของชีวิต: ชีวิตเต็มไปด้วยความทุกข์ ทั้งทางกายและทางใจ
- ความประมาท: การใช้ชีวิตอย่างประมาท ไม่ตระหนักถึงความทุกข์และความไม่แน่นอนของชีวิต
- ความเมตตา: การเห็นอกเห็นใจผู้อื่น และไม่เบียดเบียนสัตว์อื่น
เมื่อเข้าใจถึงความยากลำบากของการมีชีวิตอยู่ เราควรใช้ชีวิตอย่างมีสติ ไม่ประมาท ทำความดี ละเว้นความชั่ว และมีความเมตตาต่อสัตว์ทั้งหลาย
ตัวอย่าง:
- สัตว์เดรัจฉานที่ต้องถูกล่าเพื่อเป็นอาหาร
- สัตว์ที่ต้องเผชิญกับภัยธรรมชาติ เช่น น้ำท่วม แผ่นดินไหว
- คนที่ต้องเจ็บป่วยด้วยโรคร้าย
- คนที่ต้องสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รัก
สรุป:
พุทธศาสนสุภาษิต “ความเป็นอยู่ของสัตว์ เป็นการยาก” เป็นคำเตือนสติให้เราตระหนักถึงความทุกข์และความไม่แน่นอนของชีวิต และใช้ชีวิตอย่างมีสติ ไม่ประมาท ทำความดี และมีความเมตตาต่อสัตว์ทั้งหลาย เพื่อให้ชีวิตมีความสุขและมีคุณค่ามากที่สุด
นอกจากนี้ ยังสอดคล้องกับหลักธรรมอื่นๆ ในพระพุทธศาสนา เช่น
- ไตรลักษณ์: ความไม่เที่ยง (อนิจจัง) ความทุกข์ (ทุกขัง) และความไม่มีตัวตน (อนัตตา)
- ปฏิจจสมุปบาท: หลักความสัมพันธ์กันของเหตุและผล
หวังว่าคำอธิบายนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต “ความเป็นอยู่ของสัตว์ เป็นการยาก” ได้ดียิ่งขึ้น