
พระอานนท์เป็นพระเถระที่มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะในฐานะพระอุปัฏฐากผู้ใกล้ชิดพระพุทธเจ้า ท่านมีส่วนร่วมในเหตุการณ์สำคัญมากมาย นี่คือเหตุการณ์สำคัญบางส่วนที่เกี่ยวข้องกับพระอานนท์ และสถานที่ที่เกิดขึ้น:
1. การออกบวชและการบรรลุอรหัตผล:
- เหตุการณ์: ออกบวชพร้อมกับเจ้าชายศากยะ คือ พระอนุรุทธะ, พระภัททิยะ, พระภัคคุ, พระกิมพิละ และเทวทัต (โกลิยะ) รวมทั้งนายช่างกัลบกนามว่า อุบาลี อีก 1 คน รวมเป็น 7 ในพรรษาที่ 5 หลังการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า
- สถานที่: อนุปิยอัมพวัน อนุปิยนิคม แคว้นมัลละ (ปัจจุบันอยู่ในรัฐพิหาร ประเทศอินเดีย)
- ความสำคัญ: เป็นจุดเริ่มต้นของการเข้าสู่ร่มกาสาวพัสตร์ของพระอานนท์ และท่านได้บรรลุอรหัตผลในภายหลัง ขณะกำลังเอนกายลงนอน หลังจากเพียรพยายามอย่างหนักก่อนการปฐมสังคายนา
2. การเป็นพระอุปัฏฐากของพระพุทธเจ้า:
- เหตุการณ์: พระอานนท์ได้รับเลือกให้เป็นพระอุปัฏฐากประจำพระองค์ของพระพุทธเจ้า หลังจากที่พระพุทธเจ้าทรงประทับอยู่โดยไม่มีพระอุปัฏฐากประจำมาเป็นเวลา 20 พรรษา พระอานนท์ได้รับพร 8 ประการจากพระพุทธเจ้าก่อนรับตำแหน่ง
- สถานที่: วัดพระเชตวันมหาวิหาร กรุงสาวัตถี แคว้นโกศล (ปัจจุบันอยู่ในรัฐอุตตรประเทศ ประเทศอินเดีย)
- ความสำคัญ: จุดนี้ทำให้พระอานนท์ได้อยู่ใกล้ชิดและรับใช้พระพุทธเจ้าอย่างใกล้ชิด ได้ฟังพระธรรมเทศนามากมาย และจดจำได้ทั้งหมด จนได้รับการยกย่องว่าเป็น “พหูสูต”
3. การทูลขอให้พระพุทธเจ้ายืดอายุสังขาร:
- เหตุการณ์: พระอานนท์ไม่สามารถเข้าใจนิมิต 4 ประการที่พระพุทธเจ้าทรงแสดง จึงไม่ได้ทูลอาราธนาให้พระพุทธเจ้าดำรงพระชนม์ชีพอยู่ต่อ ทำให้พระองค์ตัดสินพระทัยปลงอายุสังขาร
- สถานที่: ปาวาลเจดีย์ เมืองเวสาลี แคว้นวัชชี (ปัจจุบันอยู่ในรัฐพิหาร ประเทศอินเดีย)
- ความสำคัญ: เป็นเหตุการณ์ที่แสดงให้เห็นถึงความไม่เที่ยงแท้ของสังขาร และเป็นที่วิพากษ์วิจารณ์ว่าพระอานนท์ประมาทหรือไม่

4. การทูลขอให้สตรีบวชได้:
- เหตุการณ์: พระอานนท์ทูลขอให้พระนางมหาปชาบดีโคตมี พระน้านางของพระพุทธเจ้า และสตรีชาวศากยะได้บวชเป็นภิกษุณี
- สถานที่: นิโครธาราม กรุงกบิลพัสดุ์ แคว้นสักกะ (ปัจจุบันอยู่ในประเทศเนปาล)
- ความสำคัญ: นำไปสู่การเกิดขึ้นของภิกษุณีสงฆ์ และเป็นการเปิดโอกาสให้สตรีได้เข้าถึงการปฏิบัติธรรมเพื่อความหลุดพ้น
5. การปรินิพพานของพระพุทธเจ้า:
- เหตุการณ์: พระอานนท์อยู่เคียงข้างพระพุทธเจ้าจนวาระสุดท้าย และเป็นผู้บันทึกรายละเอียดเหตุการณ์ต่างๆ
- สถานที่: สาลวโนทยาน (ป่าไม้สาละ) เมืองกุสินารา แคว้นมัลละ (ปัจจุบันอยู่ในรัฐอุตตรประเทศ ประเทศอินเดีย)
- ความสำคัญ: พระอานนท์เป็นสักขีพยานในเหตุการณ์สำคัญที่สุดในพุทธประวัติ และเป็นผู้ถ่ายทอดเรื่องราวให้คนรุ่นหลังได้รับรู้
6. การปฐมสังคายนา:
- เหตุการณ์: พระอานนท์เป็นผู้วิสัชนาพระธรรม (ตอบคำถามเกี่ยวกับพระธรรม) ในการปฐมสังคายนา รวบรวมและจัดหมวดหมู่พระธรรมวินัย
- สถานที่: ถ้ำสัตตบรรณคูหา ข้างภูเขาเวภารบรรพต กรุงราชคฤห์ แคว้นมคธ (ปัจจุบันอยู่ในรัฐพิหาร ประเทศอินเดีย)
- ความสำคัญ: ทำให้พระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้าได้รับการรวบรวมและสืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน
7. การปรินิพพานของพระอานนท์:
- เหตุการณ์: พระอานนท์พิจารณาเห็นว่าสมควรปรินิพพานจึงไปที่แม่น้ำโรหิณี หลังจากแสดงธรรมและให้โอวาทแล้ว จึงอธิษฐานให้ร่างของท่านถูกแบ่งออกเป็นสองส่วนเมื่อท่านได้ปรินิพพานแล้ว ร่างกึ่งหนึ่งตกลงที่ฝั่งแคว้นสักกะ อีกกึ่งหนึ่งตกลงที่ฝั่งแคว้นโกลิยะ
- สถานที่: แม่น้ำโรหิณี ซึ่งเป็นพรมแดนธรรมชาติระหว่างแคว้นสักกะและแคว้นโกลิยะ
- ความสำคัญ: แสดงให้เห็นถึงความเมตตาของท่านที่ต้องการสงเคราะห์แก่พระญาติทั้งสองแคว้นอย่างเท่าเทียม และยังแสดงให้เห็นถึงอิทธิฤทธิ์และความสามารถในการกำหนดการตายของท่านเอง
นี่เป็นเพียงเหตุการณ์สำคัญบางส่วนที่เกี่ยวข้องกับพระอานนท์ ยังมีอีกหลายเหตุการณ์ที่ท่านมีบทบาทสำคัญ ชีวิตของพระอานนท์เป็นแบบอย่างของความจงรักภักดี ความเพียรพยายาม และความเมตตากรุณา เป็นแรงบันดาลใจให้แก่พุทธศาสนิกชนตลอดมา