เห็นว่าบทความนี้มีประโยชน์ โปรดแชร์....

โทสะมีความโกรธเป็นสมุฏฐาน

ความหมายของพุทธศาสนสุภาษิต “โทสะมีความโกรธเป็นสมุฏฐาน”

พุทธศาสนสุภาษิตโทสะมีความโกรธเป็นสมุฏฐาน” มาจากพระบาลีบทว่า โทโส โกธสมุฏฺฐาโน. (ขุ. ชา. ทสก. ๒๗/๒๗๓.) มีความหมายว่า โทสะ (ความโกรธ, ความคิดประทุษร้าย) มีความโกรธ หรือความขุ่นเคืองใจ เป็นต้นเหตุ เป็นที่มา หรือเป็นจุดเริ่มต้น

อธิบายความหมาย:

  • โทสะ: เป็นหนึ่งในอกุศลมูล 3 (รากเหง้าของความชั่ว) หมายถึง ความโกรธ ความขัดเคือง ความไม่พอใจ ความคิดประทุษร้าย คิดทำลายผู้อื่น
  • สมุฏฐาน: แปลว่า ที่ตั้ง, เหตุ, ที่เกิด, แหล่งเกิด

ดังนั้น “โทสะมีความโกรธเป็นสมุฏฐาน” จึงหมายความว่า ต้นตอหรือสาเหตุที่ทำให้เกิดโทสะก็คือ “ความโกรธ” นั่นเอง

ความหมายเชิงลึก:

สุภาษิตนี้เป็นการเน้นย้ำให้เห็นว่า โทสะ กับ ความโกรธ เป็นสิ่งเดียวกันหรือเป็นสิ่งที่เกิดควบคู่กัน ความโกรธเป็นอารมณ์พื้นฐานที่เป็นตัวจุดชนวนให้เกิดโทสะ คือ ความคิดที่จะทำร้าย หรือทำลายผู้อื่น

พูดง่ายๆ คือ ความโกรธ เป็นเหมือนเมล็ดพันธุ์ที่ทำให้เกิดต้นไม้ที่ชื่อว่า “โทสะ”

ความเชื่อมโยงกับหลักธรรมอื่นๆ:

  • อกุศลมูล 3: โทสะเป็นหนึ่งในอกุศลมูล 3 ซึ่งประกอบด้วย โลภะ (ความโลภ) โทสะ (ความโกรธ) และ โมหะ (ความหลง)
  • ขันติ: ความอดทน เป็นธรรมะที่ช่วยระงับความโกรธ ซึ่งเป็นต้นเหตุของโทสะ
  • เมตตา กรุณา: การมีเมตตา (ความรัก) และกรุณา (ความสงสาร) จะช่วยลดความโกรธและโทสะได้
  • สติ: การมีสติรู้เท่าทันอารมณ์ จะช่วยให้เราควบคุมความโกรธได้ และไม่ปล่อยให้พัฒนาไปเป็นโทสะ

ประโยชน์ของการเข้าใจสุภาษิตนี้:

  • เข้าใจต้นเหตุของโทสะ: ทำให้เราเข้าใจว่าความโกรธเป็นจุดเริ่มต้นของโทสะ การจะแก้ปัญหาที่ปลายเหตุคือจัดการกับโทสะอย่างเดียวนั้นไม่เพียงพอ ต้องแก้ที่ต้นเหตุคือ “ความโกรธ” ด้วย
  • ตระหนักถึงความสำคัญของการควบคุมความโกรธ: เตือนสติให้เรารู้จักควบคุมอารมณ์โกรธ ไม่ปล่อยให้ลุกลามจนกลายเป็นความคิดประทุษร้าย
  • ส่งเสริมการฝึกฝนตนเอง: กระตุ้นให้เราฝึกฝนตนเอง ให้มีขันติ เมตตา กรุณา และสติ เพื่อป้องกันไม่ให้ความโกรธเกิดขึ้นได้ง่าย

สรุป:

“โทสะมีความโกรธเป็นสมุฏฐาน” เป็นพุทธศาสนสุภาษิตที่ชี้ให้เห็นว่าความโกรธเป็นต้นเหตุของโทสะ การจะละโทสะได้นั้น ต้องเริ่มจากการควบคุมและจัดการกับความโกรธ ซึ่งเป็นอารมณ์พื้นฐานที่เป็นตัวจุดชนวน สุภาษิตนี้จึงเป็นเหมือนคำเตือนให้เราหมั่นฝึกฝนตนเอง เพื่อไม่ให้ตกอยู่ภายใต้อำนาจของความโกรธ และพัฒนาไปสู่ความคิดหรือการกระทำที่เป็นการประทุษร้ายต่อผู้อื่น


เห็นว่าบทความนี้มีประโยชน์ โปรดแชร์....