
“ได้ยินว่าตนแล ฝึกได้ยาก” มาจากพุทธศาสนสุภาษิตบทว่า อตฺตา หิ กิร ทุทฺทโม (ขุ. ธ. ๒๕/๓๖.) เป็นคำสอนที่สะท้อนถึงความจริงที่ว่า การฝึกฝนหรือพัฒนาตนเองเป็นสิ่งที่ยากและท้าทายที่สุดในชีวิต เนื่องจากมนุษย์มักถูกครอบงำด้วยกิเลส ความเคยชิน และความยึดมั่นในตัวตน
ความหมายโดยละเอียด
- “ตนแล” หมายถึง ตัวของเราเอง ทั้งร่างกาย ความคิด จิตใจ
- “ฝึกได้ยาก” หมายถึง การฝึกกาย วาจ ใจ การปรับเปลี่ยนตัวเอง การควบคุมจิตใจ หรือการละกิเลสและนิสัยที่ไม่ดีเป็นสิ่งที่ต้องใช้ความพยายามและความตั้งใจอย่างมาก
เหตุผลว่าทำไมการฝึกตนจึงยาก
- กิเลสครอบงำจิตใจ
- ความโลภ โกรธ หลง เป็นสิ่งที่ฝังแน่นในจิตใจของมนุษย์และยากที่จะละทิ้ง
- ความเคยชินในนิสัยเดิม
- นิสัยหรือพฤติกรรมที่เราทำซ้ำ ๆ มักกลายเป็นความเคยชินที่ยากจะเปลี่ยนแปลง
- ความยึดมั่นในตัวตน
- มนุษย์มักหลงยึดมั่นในอัตตา (ตัวตน) และปฏิเสธที่จะยอมรับความผิดพลาดหรือข้อบกพร่องของตนเอง
- การต่อต้านความเปลี่ยนแปลง
- การเปลี่ยนแปลงต้องอาศัยความพยายามและความอดทน ซึ่งหลายคนอาจรู้สึกว่าเป็นเรื่องยาก
ข้อคิดจากคำสอนนี้
- แม้ยาก แต่ไม่ใช่สิ่งที่เป็นไปไม่ได้
- การฝึกตนต้องอาศัยความมุ่งมั่นและการทำอย่างต่อเนื่อง เช่น การฝึกสติและสมาธิในพระพุทธศาสนา
- การพัฒนาตนเองคือการลงทุนที่คุ้มค่า
- แม้จะใช้เวลานาน แต่ผลลัพธ์ที่ได้จากการฝึกตนคือความสุขและความสงบที่แท้จริง
- เริ่มจากการฝึกเล็ก ๆ น้อย ๆ
- การฝึกตนไม่จำเป็นต้องเริ่มต้นด้วยสิ่งใหญ่โต แต่เริ่มจากการเปลี่ยนแปลงนิสัยเล็ก ๆ เช่น การมีสติรู้ตัวในทุกการกระทำ
- การฝึกตนเป็นหนทางสู่ความหลุดพ้น
- ตามคำสอนของพระพุทธเจ้า การฝึกตนเองให้พ้นจากกิเลสและความยึดมั่นเป็นหนทางสำคัญในการหลุดพ้นจากทุกข์
สรุป:
คำสอนนี้เตือนใจว่า การฝึกตนเองเป็นสิ่งที่ยาก แต่มีความสำคัญอย่างยิ่งสำหรับการพัฒนาชีวิต การละกิเลส และการบรรลุความสุขที่แท้จริงในจิตใจ.