สถูปสาญจี (Sanchi Stupa) เป็นหนึ่งในสถูปทางพุทธศาสนาที่เก่าแก่และสำคัญที่สุดของอินเดีย ตั้งอยู่ที่เมือง สาญจี รัฐมัธยประเทศ (Madhya Pradesh) สร้างขึ้นตั้งแต่สมัยพระเจ้าอโศกมหาราชในช่วงศตวรรษที่ 3 ก่อนคริสต์ศักราช และได้รับการขึ้นทะเบียนเป็น มรดกโลกโดยยูเนสโก (UNESCO World Heritage Site) ในปี ค.ศ. 1989
ประวัติการก่อสร้าง
- ยุคพระเจ้าอโศกมหาราช (ศตวรรษที่ 3 ก่อน ค.ศ.)
- พระเจ้าอโศกมหาราช ทรงเป็นจักรพรรดิแห่งราชวงศ์เมารยะ (Maurya Empire) และเป็นผู้มีบทบาทสำคัญในการเผยแผ่พุทธศาสนา
- พระองค์ทรงโปรดให้สร้างสถูปเพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้า
- สถูปสาญจีดั้งเดิมถูกสร้างขึ้นจาก อิฐดินเผา และมีขนาดเล็ก
- ยุคราชวงศ์ศุงคะ (Sunga Dynasty) – ศตวรรษที่ 2 ก่อน ค.ศ.
- ราชวงศ์ศุงคะได้เข้ามาบูรณะและขยายสถูปให้มีขนาดใหญ่ขึ้น โดยเสริม หินหุ้มด้านนอก
- สร้างซุ้มประตูและรั้วล้อมรอบ (Vedika)
- ยุคราชวงศ์กุษาณะและคุปตะ (Kushan & Gupta Dynasty) – ศตวรรษที่ 1-5
- เพิ่มการตกแต่งบริเวณซุ้มประตูและเจดีย์ให้วิจิตรยิ่งขึ้น
- มีการแกะสลักเรื่องราวพุทธประวัติและชาดก
- ยุคเสื่อมถอยและการค้นพบใหม่ (ศตวรรษที่ 12 – 19)
- หลังศาสนาพุทธเสื่อมถอยจากอินเดีย สถูปสาญจีถูกทิ้งร้าง
- ถูกค้นพบอีกครั้งโดย พลเอกเทย์เลอร์ (General Taylor) ในปี ค.ศ. 1818 และต่อมา เซอร์ อเล็กซานเดอร์ คันนิงแฮม (Sir Alexander Cunningham) ได้เริ่มบูรณะในช่วงศตวรรษที่ 19
สถาปัตยกรรมของสถูปสาญจี
- ตัวสถูป (Dome): มีรูปทรงครึ่งวงกลม ล้อมรอบด้วยรั้วหิน
- ซุ้มประตู (Torana): มี 4 ซุ้มประตูหินแกะสลักงดงามที่บอกเล่าเรื่องราวในพุทธศาสนา เช่น พุทธประวัติและชาดก
- ราวลูกกรง (Vedika): เป็นรั้วหินที่ล้อมรอบสถูป
- เสาหินพระเจ้าอโศก: มีจารึกเกี่ยวกับพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้า
ความสำคัญทางศาสนาและวัฒนธรรม
- เป็นศาสนสถานที่สะท้อนถึง ศรัทธาและการเผยแผ่พุทธศาสนา ในยุคโบราณ
- เป็นตัวอย่างสำคัญของ สถาปัตยกรรมพุทธศิลป์ ในอินเดีย
- ซุ้มประตูและภาพแกะสลักเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ที่บ่งบอกถึง ศิลปะและแนวคิดพุทธศาสนาในยุคโบราณ
สรุป
สถูปสาญจีเป็นอนุสรณ์สถานที่มีความสำคัญในประวัติศาสตร์พุทธศาสนาและเป็นหนึ่งในสถาปัตยกรรมที่งดงามที่สุดของอินเดีย โดดเด่นด้วย โครงสร้างหินโบราณ ซุ้มประตูแกะสลัก และคุณค่าทางศาสนา ซึ่งยังคงเป็นสถานที่ท่องเที่ยวและแหล่งศึกษาประวัติศาสตร์ที่สำคัญจนถึงปัจจุบัน 🌿🏛🙏
